devamı.....

İkinci yıl budama;

Martta liderle rekabet eden güçlü dalların çıkarılmasıyla ağacın dar piramit şekli korunmaya çalışılır. Kuvveti azaltmak için daha az budama yapılmalıdır. Dik sürgünler ve aşırı güçlü dallar çıkartılır. Dal keserken (o yerden dal çıkması isteniyorsa ) tırnaklı kesim yapmak gerekir. Eğer tekrar çıkmasını istemediğimiz bir dal ise düz kesimle çıkartılmalıdır. Ağaç aşırı kuvvetli ise meyveye yatıncaya kadar hiçbir dalı çıkartmamalıyız. Yalnızca yaz budaması yapılmalıdır. Meyve tutumundan sonra 2-3 elma ağaçta kalabilir. Genelde ikinci yılda elmaların çoğu Haziran’a kadar çıkartılmalıdır. Fazla meyve ağacın vegetatif büyümesini yavaşlatır ve sonraki hayat süresini azaltır. Haziran da dallar düşeyle 45-60O’e az açı yapacak şekilde genişletilmelidir.
Lider, dikim yılında budandıktan sonra tekrar budanmaz. Eğer gelişme zayıfsa ikinci yıl tekrar tepe kesimi yapılabilir. Liderle rekabet eden yan sürgünler geniş şekle teşvik etmek ve zayıflatmak için her 14 günde elle koparılmalıdır. Bu işlem sürgünler 7-10 cm olunca başlar ve Temmuz sonuna kadar devam eder. Dikim yılında yeterli dallanma yoksa (4’den az ise) tepeyi yeniden sürdürmelidir.

Üçüncü yıl budama


2. yıldaki aynı işlemler yapılır. Lidere yerden uzanabiliyorsa pinching tekniği uygulamasına devam edilir. Erken ilkbaharda ağacın üst kısmındaki yeni çıkan dalların açıları genişletilir. Uygun şekle getirilir. Lider direğe bağlanır. Haziran ortasına kadar lider 240 cm uzunluğunda olmalıdır. Seyreltme kesimleri yapılabilir. Tırnaklı kesim yapmak gerekir. Ağaçta meyveler daha çok oluncaya kadar bilhassa dip kısımlardaki meyveler ve dallar da seyreltmeye başlanmamalıdır. Meyvenin büyümeyi kontrol ettiği unutmamalıdır. Budama yapılınca büyüme teşvik edilir. Durgun dönemde komşu ağacın birbirine değen dalları budanır. 2 ve daha yaşlı dalları piramit şeklinde yapmak daha az güçlü bir yan dal yapmak için geriye doğru kesilmelidir. Bir yaşlı dallar kesilmemeli, bu olay aşırı büyümeyi teşvik eder. Bu sistemde ağacın üzerinde meyve oluncaya kadar tepesi vurulmamalıdır ve lider meyve ağırlığı ile aşağıya çekilir.

Şekil.6.2.4.


İkinci büyüme sezonunun ilkbahar
başlarında merkezi lidere rakip olan
güçlü dallar çıkartılmalır.

Şekil.6.2.5.


Üçüncü yılın sonundaki durgun sezonda komşu ağacın birlikte büyüyen
ve temas eden alçaktaki dalları kesilir.

Verim çağında budama;

Düşey eksen meyve bahçesi sisteminde verim çağında ağaç yüksekliği 300 cm civarındadır. Bu yüksekliğe gelen ağacın liderine 2 yöntemden biri uygulanır.
1- En üst dal telin diğer tarafına kıvrılabilir.
2- 2 yaşlı dallar üzerinde daha zayıf yan dala kadar geriye budanır.


Şekil.6.2.6. Tepe Kesimi.



(A) Ağaç uygun yüksekliğe gelince, merkezi lider kıvrılmalı ve direğe bağlanmalıdır
(B) Yeni bir lider oluşturmak için zayıf bir yan dal üzerinden geriye kesim yapılmalıdır.

Düşey eksen sisteminde en alttaki dallar daimidir ama iki yaşlı veya daha yaşlı dallar budama kesimleriyle periyodik olarak kısaltılır. Ağacın daha yukarı kısımlarında dar şekli korumak ve yeni dallar oluşturmak için lidere yakın kesimler yapılmalıdır. Başka bir dalı gölgeleyen dallar çıkartılmalıdır.

Şekil.7.Verim Çağındaki Ağaçların Görünümü.



[b]6.3. İğ Şekli Terbiye Sistemi:[/b]

Bu sistem nispeten güneşlenmenin az olduğu ekolojilerde kullanılmaktadır. Ağaçlar için ayrılan sınırlı yer içinde koni şekli muhafaza etmek için aşağıdaki ana dallarda gövdeye doğru sürekli kısaltma budaması, üstteki dallarda yenileme budaması yapılır. Ağacın gelişmesini yavaşlatmak için güçlü sürgünlerin düşük düzeyde gelişmesini sağlamak önemlidir. Ağaç yüksekliği genellikle 2,10 m ve taç genişliği 0,9-1,5 m arasındadır. Yaygın olarak tek sıralarda sıra arası mesafe 3-3,5m ve sıra üzeri mesafe 0,9-1,5m olarak uygulanmaktadır.
Genellikle M9, P22, Bud 9, P1, P2, Fulueren 56 anaçlarında kullanılmaktadır.

a) Dikim Yılında:
Fidanlar dallı veya dalsız olarak temin edilebilmektedir. Genellikle dallı fidanlar tercih edilmektedir, çünkü dallı fidanlar verime daha erken yatmakta, şekil verme nisbeten dalsız fidanlara göre kolay olmaktadır.
Dikimi yapılacak olan fidanlar dalsız ise 75 cm. den, dallı ise üst dalın 25 cm. üzerinden (yaklaşık 85 cm.) tepesi vurulur. Topraktan itibaren 40 cm.’e kadar olan dallar dipten çıkarılır.

b) 1.Yıl :
Lider dal da bu yıldan itibaren uç kesimi yapılmaz, durgun dönemde zayıf bir dal üzerinden kesilir ve yukarıya bağlanır. Her yıl yapılacak olan böyle kesimler sonucu lider de zig-zag bir gelişme sağlanmış olur. Böylece liderin üstünlüğü baskı altında tutulur ve genç dalların kuvvetlenmesi sağlanır. Topraktan itibaren 40 cm. deki dallar dipten çıkarılır.
Yan dallar ağaçlara su yürüdükten sonra gövde ile geniş açı yapacak şekilde eğilirler veya bağlanırlar. Eğilemeyecek kadar dik gelişenler durgun dönemde dipten çıkarılırlar. Yan dallarda kesinlikle uç kesimi yapılmaz.

c) 2.-3.Yıl :
Lider dalın terbiyesinde aynı yöntem uygulanır. Eğer ağaç çok kuvvetli gelişme gösteriyorsa lider 2 yaşlı dal üzerinden kısaltılabilir.
Yan dallarda uç kesimi kesinlikle yapılmaz, dalların açıları genişletilir. Eğilemeyecek kadar dik gelişen dal varsa durgun dönemde dipten çıkarılır. Ağacın şeklini bozan aşırı gelişme göstermiş ve sıklık meydana getiren dallarda da kısaltma yapılmaz bu dallar dipten çıkarılır.

d) 4.ve daha sonraki yıllar:
Bu sistemde ön görülen ağaç yüksekliği 2,1-2,5 m. dir. Gölgeleme nedeniyle meyve kalitesi düşeceği için ağaç yüksekliği bu seviyeye geldiğinde liderde zayıf bir dal üzerinden her sene geriye kesim yapılır. Aynı şekilde yan dallar da, ağaç için ayrılan yaşama alanını aştıkları taktirde geriye kesimlerle bu sırlar içerisinde tutulması gerekmektedir.
Tacın en alt kısmında oluşmuş dallar dipten çıkarılır çünkü bu dallarda ki meyveler toprağa yakın olduğundan kalitesiz olur.
Gelişmenin çok kuvvetli olduğu durumlarda ağacın tepe kısımlarında yaz budaması yapılmalıdır.
Tomurcuklar patladıktan sonra dik ve kuvvetli gelişen dallar kürdan yardımıyla eğilmelidir. Çok güçlü ve dik gelişmiş sürgünler durgun dönemde dipten çıkarılmalıdır.
Gençleştirme budamasıyla kısa bir gövde oluşturarak yeni sürgünlerin çıkması sağlanır.

7.Budama Araçlarının Dezenfeksiyonu:
Budama yaparken kullandığımız aletler eğer dezenfekte edilmezse ağaçtan ağaca, bahçeden bahçeye hastalıkların bulaşmasında rol oynayabilirler. Çok basit yöntemlerle budama aletlerinin dezenfeksiyonu sağlanabilmektedir. Çamaşır suyu olarak bilinen Sodyum hypoklorid bu iş için kullanılan en pratik solüsyondur. Bu karışımla budamada kullandığımız makaslar, testereler vb. bir bahçeden diğerine geçerken veya hastalıklı olduğundan şüphelendiğimiz ağaçların budanmasından sonra temizlenmesi gerekmektedir. Böylece hastalıkların diğer ağaçlara ve bölgelere bulaşması önlenmiş olur

8.Budama Yaralarına Yapılacak İşlemler:
Kuvvetli gelişen ağaçlar zayıf gelişenlere göre yarayı daha çabuk kapatırlar. Yaralara, macun veya diğer dezenfektanlardan biri ile muamele edilir.
İyi kesilmiş ve çabuk kapanan 5 cm. den küçük yaralara macun sürmek gerekmeyebilir.
Yaralara sürülecek macun şöyle hazırlanır; 200 g. iç yağı eritilir. Daha sonra 200 g. balmumu , 200 g. reçine ve 100 g. zift katılır. Hazırlanan eriyik ateşten indirilir. 45 oC’ye gelince kadar içine yavaş yavaş alkol karıştırılır. Kabarma başlayınca alkol karıştırma işlemine son verilir. Hazırlanan macun soğumadan kavanozlara doldurulur.

9.Budama Artıklarına Yapılacak İşlemler:
Budama artıkları üzerinde, hastalık ve zararlılar için kışlama ortamları oluşmakta, gelecek senenin enfeksiyon kaynağını oluşturmaktadır. Bahçedeki budama artıklarının ve yaprakların toplanıp yakılması sonucu gelecek senenin hastalık ve zararlı yönünden enfeksiyon kaynağının azalmasına neden olacaktır. Örneğin, elma yetiştiriciliği için önemli bir zararlı olan elma iç kurdu olgun larvaları, yazıcı böcekler, kırmızı örümcek erginleri vs. kışı budama artıkları, dökülen yaprakların alt kısımları vb. ortamlarda geçirirler.